Trakya Üniversitesi, Karaağaç Yerleşkesi, Güzel Sanatlar Fakültesi bünyesinde bulunan Lozan Müzesinin kurulması fikri ilk defa 1996’da ortaya çıkmış ve “Lozan Anıtı”, “Lozan Meydanı” ve “Lozan Müzesi” tanımlanmaları ile şekil kazanmıştır. Müzenin bulunduğu yerleşke içerisinde Lozan Anıtı dikilmesi Üniversite Senatosu’nun 27.11.1996 tarih ve 7 numaralı kararı ile alınmış ve gerekçe olarak da “Meriç nehrinin Yunanistan tarafındaki Karaağaç bölgesini Savaş Tazminatı olarak Cumhuriyet topraklarına katılmasının” Lozan Barış Antlaşması ile olduğu vurgulanmıştır. Lozan Anıtı ve Meydanı 110 günde tamamlanarak 19 Temmuz 1998 günü Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından açılışı yapılmıştır

Müzenin kurulması ile ilgili çalışmalar Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı’nca yürütülmüştür. Lozan Antlaşmasına ait kitap, belge ve dokümanların sergilendiği “Lozan Müzesi’nin” bir odası “İnönü Vakfı”, bir odası da “Tarihi Araştırmalar ve Dokümantasyon Merkezleri Kurma ve Geliştirme Vakfı” tarafından bağışlanan kitap, belge ve bazı materyallerle düzenlenmiştir. Kültür Bakanlığı’nın 28.08.2000 tarih ve 9658 sayılı yazısı ile müze resmi kimliğine kavuşmuştur.

Kurulduktan sonra özellikle de Rektörlük birimlerinin Karaağaç’ tan Balkan yerleşkesine taşınmasını müteakip “Karaağaç yerleşkesi içerisinde mekân ihtiyacı dolayısıyla” müze birkaç defa yer değiştirmiştir. İlk taşınma Mimar Kemalettin’in eseri olan bir zamanlar Edirne istasyonu olarak hizmet veren ve günümüzde Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanlığı olarak kullanılan binanın zemin katına olmuştur. Taşınma esnasında müzenin içeriğinde herhangi bir değişiklik olmamış, sadece mekân değişikliği yapılmıştır.

Müze, Güzel Sanatlar Fakültesi'nin kullanım kapasitesinin artışına bağlı olarak 2014 yılı sonlarında bir kez daha yer değiştirmiş, Müze içerisindeki eşyalar şimdiki Milli Mücadele ve Lozan Müzesi için tahsis edilen binaya taşınmıştır. Trakya Üniversitesi Müzeler Yürütme Kurulu’nun Rektörlük koordinasyonunda yürüttüğü çalışmalar sonucunda mevcut müzenin adı, 29 Ocak 2015 tarihli Senato Kararı gereğince “Milli Mücadele ve Lozan Müzesi” olarak değiştirilmiştir. İsim değişikliği ile birlikte güncellenen senaryoya bağlı olarak müze bilgi, belge, materyal yönünden zenginleştirilmiş, yenilenen teshir-tanzimi ile 19 Nisan 2016 Salı günü açılışı gerçekleşmiştir. Sonuç itibariyle; 2014 yılı sonlarında ortaya çıkan Milli Mücadele Müzesi kurma fikri, 2015 yılı başlarında “Milli Mücadele ve Lozan Müzesi”ne dönüşmüş ve uzun süren çalışmalardan sonra 2016 yılında yapılan açılış ile neticelenmiştir.

Müzenin sergileme planı;

Giriş Kat: Milli Mücadele

Koridor: Mili Mücadele kronolojisi, Mondros Mütarekesi, Sevr Anlaşması ve Lozan haritalarının bir arada sergilenmesi.

A Odası: Biyografiler; Trakya'da Milli Mücadeleye katılmış, Trakya Paşaeli Müdafa'a-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti'nin kuruculuğunda bulunmuş ve hizmet etmiş kişilerden bazılarının hayat hikâyeleri ve resimlerinden oluşmaktadır. Bu kişiler şunlardır: M. Şevket Dağdevirenzade, Kasım Yolageldili, M. Şeref Aykut, Faik Kaltakkıran, Cafer Tayyar Eğilmez, Şevket ödül. Trakya demiryolları haritası ve istasyonların önce Fransız daha sonra da Yunan askerlerince işgali, Trakya Paşaeli Cemiyeti'nin kurulması ve bölgede teşkilatlanması ile ilgili bilgi, belge ve materyaller.

B Odası: Milli Mücadele dönemi Edirne mitingleri, Trakya Paşaeli Cemiyeti'nin ve Trakya'nın Anadolu ve Rumeli Müdafa’a-i Hukuk Cemiyetine bağlanması, Cemiyet tarafından vilayet idaresine el konulması, Trakya Kongreleri (Lüleburgaz ve Edirne Kongresi), Milli Mücadele dönemi Edirne gazeteleri hakkında bilgi ve belgeler.

C Odası: Trakya'nın işgaline karşı alınan bazı tedbirler, Trakya'nın Yunan askerlerince işgali ve Cafer Tayyar Paşa'nın esareti, işgal dönemi Yunan mezalimi ve protestolara dair yazışmalar, işgal dönemi hatıraları, sürgün edilenlere dair mektup, belge ve resimler.

D Odası: Trakya'nın kurtuluşuna giden yol; Anadolu Zaferi, Milli Mücadeleye hizmet edenler, Trakya Milis kuvvetleri, Mustafa Kemal Paşa'nın Trakya davasının kazanılmasına olan inancı ve katkısı, Mudanya Mütarekesi ve Trakya'nın tahliyesi için yapılan hazırlıklar belge ve resimlerle anlatılmaktadır.

Birinci Kat: Trakya'nın Kurtuluşu ve Lozan

Koridor: Lozan Kronolojisi, Edirne Vilayeti haritası ve 1914 nüfus bilgileri.

F Odası: Trakya'nın kurtuluşu; Trakya Kumandanı Refet Bele ve Edirne Valisi Şakir Kesebir hakkında bilgi, Trakya jandarma teşkilatı, mülki görevlileri ve Trakya'nın Türklere devir teslimi ve özel olarak da Edirne'nin kurtuluş günü 24-25 Kasım 1922'de yaşananlara dair bilgi, belge ve resimler.

G Odası: Lozan Konferansı ve Barış Antlaşması; Lozan delegasyonu ve görevlileri resimleri, Lozan Heyetine verilen Talimatname ve yetki belgeleri, Konferans binası ve salonlarına ait resimler, imza belgeleri, heyet ile Ankara arasındaki yazışmalardan örnekler, Antlaşmaya göre Trakya sınırı ve askerden arındırılan yerlerle ilgili hükümler ve haritalar yer almaktadır.

H Odası: Lozan Konferansına ait resimler, karikatürler, Lozan Barış Antlaşması Karaağaç Protokolü, Demiryolu ulaşımı ve Karaağaç istasyonunun kullanımı ve Karaağaç'ın 15 Eylül 1923'te Türklere devir teslimine dair belge ve resimler.

Milli Mücadele ve Lozan Müzesi Trakya Üniversitesi’ne bağlı olarak ziyaretçilere ev sahipliği yapmaktadır.

Adres                    : Tarihi İstasyon Binası, Karaağaç Mahallesi, İstasyon Caddesi, No: 1

Telefon                 : (0284) 236 27 85

E Mail                   : millimucvelozanmuzesi.trakya.edu.tr

Ziyaret Günleri     : Pazartesi Hariç Diğer Günler Ziyarete Açıktır.

Ziyaret Saatleri     : Yaz - Kış: 09.00-17.00

Ücret                     : Ücretsiz

MüzeKart             : Geçersiz

KAYNAK: https://edirne.ktb.gov.tr/